Strona główna

  Zagadnienia oólne

  Baza EKO-TECH

  Linki

  Kontakt


IBMER
WIRZ
IGR

2. Mechanizacja rolniczej produkcji ekologicznej 

W Polsce, w powszechnym odczuciu, rolnictwo ekologiczne jest błędnie traktowane jako prymitywny sposób gospodarowania, zachowujący dotychczasową strukturę agralną i zacofaną infrastrukturę techniczną obszarów wiejskich. Faktycznie rolnictwo ekologiczne jest zdecydowanie trudniejsze od tradycyjnego sposobu gospodarowania, wymaga lepszego przygotowania zawodowego rolnika, dobrego wyposażenia gospodarstw w sprzęt techniczny i dobrej organizacji produkcji.
Maszyny i narzędzia rolnicze służące do ekologicznej uprawy roli nie są dobierane z punktu widzenia doraźnych korzyści produkcyjnych, lecz większą uwagę zwraca się raczej na wspieranie sprzężonego ze sobą układu gleba-roślina zwierzę, w celu wykorzystania jego naturalnych zdolności produkcyjnych, i dzięki temu osiągnięcia trwałych efektów ekonomicznych. Rolnictwo ekologiczne traktuje glebę nie tylko jako siedlisko dla roślin i magazyn składników pokarmowych, ale również jako miejsce różnorodnych biologicznych procesów syntezy, przebudowy i rozpadu, które jako całość stwarzają warunki dla zdrowego wzrostu roślin. Wynikają stad następujące wymagania w stosunku do podstawowej uprawy roli:
- glebę należy spulchniać i wzruszać tylko w takim stopniu, jak to jest konieczne;
- zachować w miarę możliwości warstwy gleby w stanie nienaruszonym;
- organizmy żyjące w glebie, jak np. dżdżownice, chronić w możliwie największym zakresie;
- nawozy organiczne i resztki pożniwne wprowadzać do gleby możliwie płytko i wymieszać;
- zabiegi uprawowe wykonywać w warunkach optymalnej wilgotności.
Wymagań tych nie spełnia żadne pojedyncze narzędzie, niezbędne są do tego najczęściej ich zestawy.


Ciągniki  są zwykle dobierane zależnie od wielkości gospodarstwa, ukształtowania terenu, warunków glebowych i uprawowych, warunków pracy, obciążenia gleby i od dążenia rolnika do oszczędności energii. W gospodarstwach ekologicznych, zwraca się szczególną uwagę na dwa ostatnie kryteria. Minimalna uprawa roli i agregatowanie narzędzi przynosi skuteczne odciążenie gleby tylko wtedy, gdy możliwe jest przygotowanie pola do siewu za pomocą małej liczby lekkich narzędzi, a zatem mających mniejszą masę całkowitą. Możliwe jest to w przypadku gleby czynnej i sprawnej. Podczas każdego zabiegu uprawy roli i pielęgnacji roślin, przy których następuje ugniatanie gleby, powinno się w zasadzie używać przestawnych spulchniaczy śladów w obszarze występowania ugniatania gleby. Z gleboznawczego punktu widzenia, ciągnikiem lepszym od ciągnika standardowego z napędem na tylną oś jest ciągnik z napędem na wszystkie koła, który ma w przybliżeniu jednakowy rozkład mocy między przednią i tylną oś oraz szerokie ogumienie. W gospodarstwie posiadającym ciągniki różnej klasy, powinien być zawsze wykorzystywany ten ciągnik, który zapewnia potrzebną siłę uciągu, ale ma najmniejszą masę całkowitą . Przy ciągnikach równych pod względem technicznym należy preferować ciągniki lekkie, o konstrukcji konwencjonalnej, ponieważ dzięki dodatkowym obciążnikom, które są tanie, można je dostosować do wymaganego w konkretnym przypadku zapotrzebowania na siłę uciągu, nie powodując wówczas nadmiernego obciążenia gleby.
Roztrząsacze obornika  powinny zapewnić równomierne i precyzyjne rozmieszczenie każdego rodzaju obornika, zarówno świeżego, jak i kompostowanego. Szczególnie przy sposobie ekologicznym gospodarowania stosowane jest powierzchniowe kompostowanie gleby; wymaga to równomiernego rozłożenia możliwie cienkiej warstwy kompostu. Roztrząsacz powinien mieć również dużą szerokość roboczą, aby ograniczyć liczbę śladów kół na polu. Optymalny sposób pracy roztrząsacza zapewniony jest wówczas, gdy roztrząsacz jest całkowicie opróżniony w momencie dojazdu do skraju pola. W celu uniknięcia kolein i wywierania nacisku na glebę często wykorzystuje się zwiększoną nośność zamarzniętej gleby.
Pług:  W uprawie ekologicznej gleba powinna być, zależnie od jej rodzaju, odwracana płytko. Krótko i mało wygięte odkładnice korpusów płużnych są korzystniejsze do wykonania orki wtedy, gdy powinno się lepiej spulchniać glebę. Natomiast są one mało przydatne do odwracania darni na łąkach i zasiewach koniczyny.


Tab. 2 Porównanie głębokości orki wykonywanej różnymi pługami

Korpus główny na głębokość 25 cm Korpus główny10 cm, dolny 15
4402 t Masa przemieszczonej gleby na 1 ha 3733 t
26,2 l Zużycie paliwa na 1 ha 20,4 l
10,5% Poślizg 4,7%
145,7 min Czas pracy 130,5 min
5,45 km/h Prędkość robocza 5,7 km/h

Kultywator:  Kultywator ze względu na to, że nie odwraca gleby ma szczególne znaczenie w rolnictwie ekologicznym. Kultywator podorywkowy spulchnia glebę na średnią głębokość i w porównaniu z innymi kultywatorami lepiej uprawia wierzchnią warstwę gleby. Praca kultywatora może być jeszcze bardziej zadowalająca, jeżeli zanim zostanie umieszczone odpowiednie narzędzie, jak np. włóka i wał pierścieniowy ugniatający wgłębnie. Użycie jego jest możliwe wszędzie tam, gdzie spulchnienie gleby ma być umiarkowane i bez konieczności wprowadzania masy organicznej, a ponadto pole nie jest zbyt zachwaszczone, co występuje np. w uprawach zbóż ozimych po ziemniakach, w ziemniakach lub kukurydzy, po zbiorze międzyplonów ozimych (bez traw) lub w międzyplonach po zbożach. Kultywatorowi stawia się zwykle wymaganie, aby głębiej lub płycej spulchniał glebę, mieszał powierzchniowo jej warstwę i się nie zapychał . Wymagania te spełniają tylko wielobelkowe kultywatory z odpowiednimi sprzężonymi z nimi narzędziami Zaliczają się do nich wysokie nośniki gęsiostopek o dużej odległości między śladami (około 25 cm). Stosunkowo szeroka, i stromo ustawiona gęsiostopka w sposób wystarczający wzrusza glebę. Na glebach ugniecionych lub ciężkich podczas kultywatorowania przemieszczone są do góry niesprawne części gleby, które leżą na powierzchni w postaci brył. W takim przypadku konieczna jest dodatkowa intensywna uprawa przedsiewna. Wiąże się z tym potrzeba agregatowania , np. kultywator z broną talerzową lub siewnikiem. Ponieważ w rolnictwie ekologicznym obchodzenie się z glebą powinno być możliwie najbardziej delikatne, należy ograniczać w miarę możliwości wszystkie zabiegi, podczas których gleba jest cięta, szlifowana bądź w inny sposób brutalnie traktowana Gryzowanie, a także stosowanie bron aktywnych oceniane jest negatywnie Właściwie zastosowana  glebogryzarka  może jednak dawać zadowalające wyniki. Przy wprowadzaniu masy organicznej do gleby jest ona nie zastąpiona. Decydujące znaczenie ma sposób użycia narzędzia: termin użycia wilgotność i temperatura gleby oraz współdziałanie tych czynników. Zastosowanie glebogryzarki międzyrzędowej jest uzasadnione tylko wtedy, gdy pożądanych efektów nie można osiągnąć za pomocą opielacza nożowego lub tarczowego. Konieczność taka zachodzi w przypadku popełnienia błędów w uprawie lub gdy z powodów warunków atmosferycznych opóźniono walkę z chwastami, które zdominowały rośliny uprawne.
Brona talerzowa:  Jest najintensywniej działającym narzędziem służącym do powierzchniowej uprawy roli, pomijając narzędzia aktywne napędzane od wałka odbioru mocy ciągnika. Brona ta jest używana przeważnie do uprawek pożniwnych, a więc do zmulczowania ścierniska, słomy pociętej na sieczkę lub roślin przeznaczonych na zielony nawóz. Stworzone są wtedy korzystne warunki do kiełkowania nasion chwastów i osypanych ziaren zbóż. Zastosowanie tej brony jest możliwe i celowe zwłaszcza na glebach ciężkich i kamienistych. Brona ta nie niszczy chwastów korzeniowych, a zatem w ekologicznej uprawie zwalcza się je innymi metodami. Podczas stosowania tych bron na glebach suchych i/lub ciężkich, gdy na polu znajduje się dużo masy organiczne, konieczne są często obciążniki. W ten sposób można w wielu przypadkach zastąpić pług podorywkowy i pracujący płytko kultywator, a osiągnięty efekt jest znacznie lepszy.

                   Powrót